Lichtvervuiling en lichthinder: waar staan we en wat kunnen we doen?
Wist je dat tenminste 25% van het wereldwijde energiegebruik wordt ingezet voor verlichting?
Als tijdelijke bewoners van onze planeet moeten we het voorzicht aandoen met grondstoffen, de natuur en het milieu. Om onze aarde zo ‘gezond’ mogelijk door te geven aan het nageslacht moeten we oplossingen zoeken om energie en grondstoffen te besparen. Het verspillen van energie, en zo ook lichtvervuiling, staat hoog op milieu-agenda’s. Desondanks is ieders hulp nodig om daadwerkelijk resultaat te boeken.
Uitdaging om efficiënter gebruik te maken van lichtbronnen
Onderzoekers waarschuwen dat het toegenomen gebruik van verlichting een grote impact heeft op de levens van de wezens op aarde. De verstorende effecten van verlichting verhogen bij mens en dier de potentiële risico’s op ziektes. Tot op vandaag de dag is het nog steeds een grote uitdaging om lichtvervuiling tegen te gaan en kunstlicht efficiënter in te zetten.
“Lichtvervuiling ondermijnt niet alleen het zicht op een prachtige, donkere hemel met goed zichtbare sterren, het is ook verspilling van grondstoffen, energie en geld.”
Lichtdistributie: een zaak van reflectors, lenzen, lichtregeltechniek én een goede lichtspecialist
Je kent het vast wel: fotomateriaal genomen vanuit satellieten waarop de “Westerse Wereld” compleet opgloeit. De locaties waar veel mensen wonen zijn zeer goed zichtbaar.
Heeft u er echter ooit over nagedacht dat al dat licht dus grotendeels verspilt licht is?
Als we onszelf al verbazen over hoe licht de aarde vanuit de ruimte eruitziet, dan kunnen we enkel maar raden wat dit enorme volume aan licht betekent voor onze natuur, mensen en dieren?
We zien dat onze plantenkassen de hemel oranje kleuren. We zien dat de straatverlichting in onze kamers schijnt. We nemen genoegen met een ronde lichtvlek op een vierkant schilderij.
Hoe moeilijk is het vandaag de dag nog om iets exact en goed uit te lichten?
In veel huizen, bedrijfspanden, fabrieken en buitenterreinen wordt de verlichting niet efficiënt gebruikt.
Soms is er teveel licht. Soms is er te weinig licht. Soms brandt het licht onnodig.
Andere problemen zijn verblinding door armaturen met een te hoge UGR, armaturen met onderlinge kleurverschillen vanwege een slechte SDCM.
Wat zou het voor winst opleveren – zowel voor het milieu als financieel – als ieder project goed, efficiënt en energiezuinig wordt uitgelicht? Om dit te realiseren komt de lichtspecialist om de hoek kijken, want met het maken van de juiste keuzes en goede lichtplannen kan de lichtdistributie worden verbetert en zowel lichtvervuiling als lichthinder sterk worden gereduceerd.
Goed verlichten is maatwerk
Een project goed en efficiënt uitlichten begint met het kiezen van de juiste armaturen. De licht-output kan worden gecontroleerd door te werken met de juiste lenzen en reflectoren. Veel armaturen bieden namelijk de mogelijkheid om verschillende lenzen te gebruiken. Indien de lichtspecialist rekening houdt met lichtvervuiling, kan ervoor worden gezorgd dat alleen het nodige netjes wordt uitgelicht.
Verlicht waar en wanneer nodig
Waarom staat de verlichting de hele nacht aan, terwijl er mogelijk niemand in de buurt is?
Wanneer voor een project lichtregeltechniek, zoals bijvoorbeeld sensoren, worden toegepast dan:
Vermindert de lichtvervuiling,
Wordt er veel energie bespaart,
En dient het de veiligheid van de locatie.
Tegenwoordig kunnen sensoren zo worden ingesteld dat een armatuur bijvoorbeeld standaard gedimd staat op 10% van de volledige lichtoutput. Enkel bij beweging detectie gaat het lichtniveau omhoog naar de volledige lichtcapaciteit.
Licht in natuurgebieden
Ook buiten de sterk verstedelijkte gebieden neemt het lichtvolume toe, onder andere op het platteland en ook in natuurgebieden - waar niet enkel de mens, maar ook dieren - gebruik van maken. “Lichtvervuiling is van invloed op de levenskwaliteit van organismen”, aldus wetenschappers.
We weten bijvoorbeeld dat de vleermuis uitzonderlijk gevoelig is voor lichtverstoring in hun jachtgebied en verblijfplaatsen. Met name straatverlichting - met grote hoeveelheden blauw en ultraviolet licht - kan leiden tot pijnlijke verblinding bij deze nachtdieren. Hier zou het beter zijn om te werken met amberkleurige UV-vrije led-verlichting, want dat stoort deze dieren vrijwel niet.
Meer dan de helft van de dieren is ’s nachts actief, op hen heeft licht een grote impact.
Dieren worden vaak aangetrokken of afgestoten door licht – denk maar aan motten die om een lamp heen draaien. Hierdoor vallen deze dieren makkelijker ten prooi aan andere dieren. Onderzoekers wijten dan ook de teruggang van veel insectsoorten aan verlichting.
Een ander effect van kunstmatige verlichting is het verstoren van de biologische klok. Het dagelijks ritme wordt aangestuurd door dag en nacht, licht en donker. Kunstmatige verlichting kan deze biologische klok verstoren. Het gevolg bij vogels, om een voorbeeld te noemen: ze gaan eerder zingen, eerder of later paren, nesten bouwen of trekken. Zoals je zult begrijpen beïnvloedt dit de overlevingskansen van de soort.
Omgaan met licht in openbare ruimtes
Bewustwording omtrent slim omgaan met openbare ruimtes en buitengebieden groeit. Beleidsmatig zijn al heel wat overheden bezig met beleidsplannen waarin getracht wordt om lichtvervuiling en verstoring te minimaliseren.
Ben je benieuwd hoe je jouw project efficiënter en duurzame kunt inrichten? Schroom niet om contact op te nemen!